مو داری یک نوع ساختار بسیار ساده بوده و دارای ویژگی های عمومی است که به رشد مو کمک می کند. ساختار مو شامل یک پروتئین سخت به نام کراتین است. فولیکول مو هر مو را در پوست خود قرار می دهد. پیاز مو اساس فولیکول مو است. در پیاز مو ، سلولهای زنده تقسیم و رشد می کنند تا ساقه مو ساخته شود. سلول های پیاز مو از رگ های خونی تغذیه می کنند و هورمون هایی را می سازند که رشد و ساختار مو را در دوره های مختلف زندگی پایدار می کنند.
- چرخه سه مرحله ای رشد مو
- فولیکول مو چیست؟
- ساختار فولیکول از نظر علمی
- فولیکول مو شامل موارد زیر است:
- عملکردهای فولیکول مو
- تغییر در فولیکول
- پیر شدن فولیکول
- آزمایشات مو
- درمان های مو
- بیماری های مربوط به مو و فولیکول مو
- پاپیلای درمی چیست؟
- آیا مو بدون پاپیلای درمی رشد نمی‌کند؟
- فولیکول مو و روند تشکیل آن از ابتدای جنینی
- فولیکول مو در نوزادان
- سرعت رشد مو و تغییرات فولیکول مو
- آیا فولیکول مو قوی یا ضعیف وجود دارد؟
چرخه سه مرحله ای رشد مو
آناژن (مرحله رشد): بیشتر موها در هر زمان خاصی رشد می کنند. هر مو برای رشد چندین سال را در این مرحله سپری می کند.
کاتاژن (مرحله انتقالی): طی چند هفته ، رشد مو کند شده و فولیکول مو کوچک می شود.
تلوژن (مرحله استراحت): طی ماه ها ، رشد مو متوقف می شود و موهای قدیمی از فولیکول جدا می شوند. موی جدید مرحله رشد را آغاز می کند و موهای قدیمی می ریزند.
سرعت رشد مو در هر فردی متفاوت است. نرخ متوسط در حدود نیم اینچ در ماه است. رنگ مو توسط سلولهای رنگدانه ای تولید کننده ملانین در فولیکول ایجاد می شود. با افزایش سن ، سلول های رنگدانه می میرند و موها خاکستری می شوند.
فولیکول مو چیست؟
فولیکول مو عضوی است که در پوست پستانداران یافت می شود. فولیکول در لایه پوست قرار دارد و از 20 نوع سلول مختلف تشکیل شده است که هرکدام عملکردهای متفاوتی دارند. فولیکول از طریق یک تعامل پیچیده بین هورمون ها ، نوروپپتیدها و سلول های ایمنی رشد مو را تنظیم می کند. این فعل و انفعال پیچیده باعث ایجاد فولیکول در تولید انواع مختلفی از مو می شود که در قسمت های مختلف بدن دیده می شود.
به عنوان مثال ، موهای انتهایی روی پوست سر رشد می کنند و موهای لانگو(موهای پشمی که در هنگام تولد روی سر و صورت کودک می بینید) روند رشد مو در مراحل متوالی مشخص رخ می دهد. مرحله اول آناژن نامیده می شود و مرحله رشد فعال است ، تلوژن مرحله استراحت است ، کاتاژن رگرسیون فاز فولیکول است ، اگزوژن ریزش فعال فاز مو است و در آخر کنوژن مرحله بین فولیکول مو خالی و رشد موهای جدید شروع می شود.
عملکرد مو در انسان مدت هاست که مورد توجه بوده و همچنان به عنوان یک موضوع مهم در جامعه ، زیست شناسی رشد و پزشکی مطرح است. در بین همه پستانداران، انسان دارای طولانی ترین مرحله رشد موی سر در مقایسه با رشد مو در سایر قسمت های بدن است. قرن هاست انسان همیشه در جستجوی زیبایی مو بوده و حتی برای برخی افراد این موضوع به عنوان یک هنجار اجتماعی یا فرهنگی نشان داده شده است.
موهای سر علاوه بر نقششان در تعیین ظاهر انسان ، از اشعه ماورا بنفش خورشید نیز محافظت می کند و عایقی در برابر درجه حرارت سرد و گرم است. تفاوت در شکل فولیکول مو ، تفاوت های قومی را نشان می دهد مشاهده شده ظاهر ، طول و بافت موی سر توسط فولیکول تعیین می شود.
بسیاری از بیماری های انسانی وجود دارد که در آنها ناهنجاری در شکل ، بافت یا رشد مو است که با تحقیقات انجام شده مشخص شده است از علائم اولیه این نوع بیماری های موضعی مشکل سیستماتیک در فولیکول مو است. بیماری های شناخته شده فولیکول شامل آلوپسی یا ریزش مو ، هیرسوتیسم یا رشد بیش از حد مو و لوپوس اریتماتوز است.
آیا کاشت مو برای بیماران مبتلا به لوپوس قابل انجام است؟
ساختار فولیکول از نظر علمی
موقعیت و توزیع فولیکول های مو در بدن تغییر می کند. به عنوان مثال ، پوست کف دست و پا فولیکول های مو ندارد در حالی که پوست سر ، بازوها ، پاها و دستگاه تناسلی دارای فولیکول های موی فراوانی است. ساختارهای زیادی وجود دارد که فولیکول مو را تشکیل می دهد. از نظر آناتومی ، سه گانه فولیکول مو ، غدد سباسه و عضله arrector pili غدد چربی را تشکیل می دهند.
موهای شما از دو قسمت تشکیل شده است – فولیکول مو و ساقه مو. فولیکول مو را در پوست سر نگه می دارد. قسمتهای مختلف فولیکول:
1. پیاز
پیاز در ریشه موهای شما یافت می شود که سلولهای پروتئینی (کراتین) برای ایجاد مو رشد می کنند.
2. پاپیلا
پاپیلا خون رسانی به فولیکول های مو را برای موهای سالم فراهم می کند.
3. ماتریس Germinal
ماتریس Germinal منطقه ای است که سلولها موهای جدیدی تولید می کنند. این در ناحیه تحتانی فولیکول مو قرار دارد.
4. برآمدگی
برآمدگی در وسط پیاز مو قرار دارد. سلول های بنیادی درون برامدگی هستند که فولیکول های مو ، غدد چربی و اپیدرم را بازسازی می کند. برآمدگی همچنین دارای عضله آرکتوروس است ، بافت عضلانی که باعث می شود موهای شما سالم و زیباتر شوند.
فولیکول مو شامل موارد زیر است:
پاپیلا ساختاری بزرگ در پایه فولیکول مو است. پاپیلا عمدتا از بافت همبند و یک حلقه مویرگی تشکیل شده است. تقسیم سلولی در پاپیلا یا نادر است یا وجود ندارد. اطراف پاپیلا ماتریس مو قرار دارد.
غلاف ریشه ای که متشکل از غلاف ریشه خارجی و داخلی است. غلاف ریشه خارجی هنگام رنگ آمیزی با لکه H&E با سلولهای مکعبی خالی به نظر می رسد. غلاف داخلی ریشه دارای 3 بخش است
- لایه مرکزی که مربوط به ساقه است
- قشر لایه
- یک کوتیکول داخلی
تشکیل شده است که با خارجی ترین لایه فیبر مو پیوسته است.
برآمدگی در غلاف ریشه خارجی در محل وارد شدن عضله آرکتوروس پیلی قرار دارد. این برامدگی انواع مختلفی از سلولهای بنیادی را در خود جای داده است که کل فولیکول مو را با سلولهای جدید تأمین می کند و در بهبود اپیدرم پس از زخم نقش دارد.
از دیگر ساختارهای مرتبط با فولیکول مو می توان به فنجانی اشاره کرد که در آن فولیکول رشد می کند و تحت عنوان infundibulum شناخته می شود ، عضلات آرکتوروس پیلی ، غدد چربی و غدد عرق آپوکرین. گیرنده های فولیکول مو را در خود جای می دهند.
عملکردهای فولیکول مو
علاوه بر رشد مو ، فولیکول های مو نیز در تصمیم گیری در مورد ظاهر مو نقش مهمی دارند. شکل فولیکول شما به نوع موهای شما مربوط می شود. فولیکول های دایره ای مو باعث ایجاد موهای صاف می شوند در حالی که فولیکول های بیضی شکل موهای فرفری ایجاد می کنند. یکی دیگر از عملکردهای فولیکول مو ، رنگ دادن به موهای شما است. رنگ مو مانند پوست شما از رنگدانه ای به نام ملانین گرفته می شود. این ملانین در فولیکول های مو ذخیره می شود. دو نوع ملانین وجود دارد.
- اگر مقدار زیادی ملانین داشته باشید ، موی سیر خواهید داشت.
- اگر ملانین در موی شما در حد متوسط باشد ، موهای شما قهوه ای است.
- اگر ملانین کمی دارید موهای شما بلوند است.
- اگر شما فوملانین دارید ، موهای شما قرمز است
تغییر در فولیکول
تفاوت های قومی در چندین ویژگی مختلف مو وجود دارد. تفاوت در شکل و بافت مو به عوامل بسیاری مربوط می شود: موقعیت پیاز مو نسبت به فولیکول مو ، اندازه و شکل پاپیلای پوستی و انحنای فولیکول مو.، فولیکول مو پوست سر در قفقاز به شکل بیضوی است و بنابراین موهای صاف یا موج دار تولید می کند ، در حالی که فولیکول موی پوست سر از نژاد آفریقایی بیشتر خمیده است و در نتیجه رشد موهای محکم پیچ خورده ایجاد می شود. یک غده چربی به فولیکول متصل است ، که ماده روغنی یا مومی سبوم را تولید می کند. هرچه تراکم مو بیشتر باشد ، غدد چربی بیشتری نیز یافت می شوند.
پیر شدن فولیکول
یکی از جنبه های اصلی ریزش مو با افزایش سن ، پیر شدن فولیکول مو است. به طور معمول ، تجدید فولیکول مو توسط سلول های بنیادی مرتبط با هر فولیکول حفظ می شود. به نظر می رسد پیری فولیکول مو با پاسخ سلولی پایدار و با آسیب DNA جمع شده سلول های بنیادی نیز شروع به پیری می کنند. آسیب شامل پروتئولیز کلاژن نوع XVII توسط الاستاز نوتروفیل در پاسخ به آسیب DNA در سلولهای بنیادی فولیکول مو است. پروتئولیز کلاژن منجر به از بین بردن سلولهای آسیب دیده و سپس کوچک سازی فولیکول مو انتهایی می شود.
آزمایشات مو
آزمایش DNA مو: فولیکول های مو حاوی DNA هستند. مو می تواند برای اثبات اینکه هر فرد متعلق به چه خانواده است یا به عنوان شواهد در تحقیقات جنایی آزمایش شود.
آزمایش دارویی مو: بسیاری از داروهای خیابانی (یا محصولات تجزیه آنها در بدن) جذب مو می شوند. نمونه ای از مو را می توان برای استفاده برخی بیماری ها و ساخت دارو آزمایش کرد.
تجزیه و تحلیل مو: آزمایش مو برای قرار گرفتن در معرض سم ، مانند مسمومیت با سرب یا جیوه. این آزمایش ها با عدم تناقض و دشواری در تفسیر نتایج خود محدود می شوند.
درمان های مو
ماینوکسیدیل (روگین): دارویی است که روی پوست سر استفاده می شود و می تواند در اکثر افراد هنگام استفاده روزانه از ریزش مو جلوگیری کند.
فیناستراید (Propecia): دارویی برای مردان است که بصورت قرص مصرف می شود و روزانه مقداری مو رشد کرده و از ریزش مو در بیشتر کسانی که از آن استفاده می کنند جلوگیری می کند.
کاشت مو: جراحی برای رشد پوست و مو از پشت سر و گروه هایی از فولیکول های مو را به نواحی موهای نازک پیوند می دهد.
الکترولیز مو: یک سوزن بسیار ریز به فولیکول مو وارد می شود و جریان الکتریکی اعمال می شود. برق فولیکول را از بین می برد و از رشد مو جلوگیری می کند.
لیزر موهای زائد: لیزر سلولهای موجود در فولیکول مو را هدف قرار می دهد و انرژی بالای لیزر سلول های آنجا را از بین می برد و از رشد مو جلوگیری می کند.
اگر به دنبال درمان ریزش مو های خود هستید مقاله درمان ریزش مو با PRP را از دست ندهید
بیماری های مربوط به مو و فولیکول مو
آلوپسی آره آتا: از پوست سر به صورت تکه تکه ریزش مو در فرد دیده می شود. علت آلوپسی ناشناخته است. موها معمولاً دوباره رشد می کنند.
طاسی با الگوی مردانه: شایع ترین نوع ریزش مو در آقایان است. طاسی الگوی مردانه معمولاً شامل یک خط کشیده مو ، ریزش مو در تاج یا هر دو است.
طاسی با الگوی زنانه: در خانم ها ، ریزش مو معمولاً شامل نازک شدن یکنواخت پوست سر ، با یک خط مو حفظ شده است. تاج ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد ، اما ریزش مو به ندرت مانند مردان دچار طاسی می شود.
شوره سر (درماتیت سبورئیک): التهاب خفیف در پوست سر و در نتیجه ایجاد پوستی پوسته ای که ممکن است خارش داشته باشد و پوسته پوسته شود. درماتیت سبورئیک ممکن است روی گوش و صورت نیز تأثیر بگذارد.
کچلی (ریزش سکه ای مو): عفونت قارچی پوست سر ، ایجاد لکه های گرد به همراه ریزش مو. اگرچه ریزش می توانند به صورت سکه ای ظاهر شوند .
تریکوتیلومانیا: یک اختلال روانی است که مشتمل بر مقاومت غیرمترقبه برای کشیدن موهای فرد است. کشیدن مو باعث ایجاد لکه هایی از ریزش قابل توجه مو می شود. علت آن ناشناخته است
شپش سر: حشرات ریزی که روی پوست سر زندگی می کنند و از خون تغذیه می کنند. کودکان و بزرگسالان دبستانی بیشتر در معرض ابتلا به شپش هستند زیرا فقط از طریق تماس نزدیک گسترش می یابد.
تلوژن افلوویوم: یک یا دو ماه پس از یک شوک شخصی (مانند جراحی ، زایمان ، استرس شدید) ، موها می توانند به طور ناگهانی به صورت لکه های بزرگ ریزش کنند. به طور معمول ، موهای جدید بلافاصله رشد می کنند.
آلوپسی پس از زایمان – ریزش مو پس از زایمان کودک – نوعی تلوژن افلوویوم است و معمولاً بدون درمان برطرف می شود.
فولیکولیت: التهاب فولیکول های مو ، معمولاً به دلیل عفونت است. استافیلوکوکوس اورئوس باکتری است که به طور مکرر باعث ایجاد فولیکولیت می شود. آکنه نوعی فولیکولیت است که در اثر التهاب ایجاد می شود. این التهاب گاهی اوقات می تواند توسط باکتری های Propionibacterium acnes بدتر شود.
Piedra (tric homycosis nodularis): عفونت قارچی ساقه مو. گره های سفت ساخته شده از قارچ به الیاف مو می چسبند و گاهی باعث ریزش مو می شوند. هیرسوتیسم (Hirsutism): وضعیتی که در آن زنان دچار موی مردانه می شوند (مانند موی صورت). بیش از حد ترشح شدن تستوسترون به دلیل یک بیماری معمولاً مسئول این امر است.
پاپیلای درمی چیست؟
اگر عکس‌های مربوط به ساختمان مو را به دقت مشاهده کرده باشید، در قسمت پایینی فولیکول مو و پیاز مو، سلول‌هایی انباشته وجود دارند که به آنها پاپیلای درمی گفته میشود. عملکرد این ناحیه از مو در کنار غدد سبابه در فولیکول مو، موجب تجریک مو به رشد میشود. ویژگی‌های ساختار مو مانند جنس تار موها، ضخامت آنها و حالت تار مو کاملا به نحوه عملکرد پاپیلای درمی بستگی دارد. در واقع، این بخش نقش تعیین کننده‌ای در کیفیت موها ایفا می‌کند. جالب است بدانید که موهای کاشته شده که دچار آسیب در ناحیه پاپیلای درمی شده‌اند، کاشت موفقی نخواهند داشت.
آیا مو بدون پاپیلای درمی رشد نمی‌کند؟
همان‌طور که در بالا نیز توضیح داده شد، تار موهایی که در زمان کاشت مو و انتقال آن به محل جدید دچار آسیب در ناحیه پاپیلای درمی می‌شوند، بعد از کاشت رشد عادی دارند. اما جنس موها و حالت آنها به‌گونه‌ای نرمال و رضایت‌بخش نیست. معمولا بعد از مدتی فرد چنین موهایی را از ریشه جدا می‌کند؛ چرا که ساختار تار مو در چنین حالتی با سایر تار موها هارمونی ندارد و موجب دفرم شدن مو میشود.
فولیکول مو و روند تشکیل آن از ابتدای جنینی
شاید برای شما نیز جالب باشد که بدانید، فولیکول‌های مو از 9هفتگی در دوران حاملگی مادر تشکیل می‌شوند. در این سنین، اپیدرم جنین سلول‌هایی را می‌سازد که فولیکول و متعلقات آن را تشکیل می‌دهند.
سلولهای بنیادی مزانشیمی داخل درم وجود دارند و با ترشح اپیمورفین موجب گسترش این روند در کل جمجمه جنین می‌شوند. به این ترتیب، فولیکول‌های مو در سراسر سطح پوست جمجمه نوزاد ایجاد میشود. پس از تکمیل این فرآیند پیچیده و ظریف، فولیکول مو، ماتریکس مشتق شده از اکتودرم و پاپیلای پوستی مشتق شده از مزودرم در زیر آن را دارد و می‌تواند روند رشد را بعد از دوران جنینی طی کند. این جالب‌ترین چرخه به وجود آمدن فولیکول مو در جنین است.
فولیکول مو در نوزادان
معمولا بسیاری از نوزادان در بدو تولد دارای موهای کرکی شکل هستند. این موها بسیار نازک و اکثرا کوتاه هستند. فولیکول مو در این سنین به‌دلیل شرایط موجود در رحم مادر، چندان فعالیتی برای بلند شدن موها نداشته است.
معمولا موهای جنین بعد از به دنیا آمدن در زمان 35 الی 40 هفتگی می‌ریزد و موهای جایگزین با ضخامت بیشتری رشد می‌کند. جالب است بدانید که این روند در نواحی موهای ابرو و پشت کمر نوزاد نیز وجود دارد.
سرعت رشد مو و تغییرات فولیکول مو
بسیاری از افراد ریزبین که در دوران میان سالی قرار دارند، می‌دانند که روند رشد موهای آنها مثل سابق نیست. بدن انسان با افزایش سن دچار تغییراتی میشود که کاهش سرعت رشد مو یکی از آنها است.
فولیکول مو در طی مدت زمان ضعیف میشود و همین موضوع موجب آسیب به روند رشد و جایگزینی موها میشود. به همین جهت، در بسیاری از آقایان با افزایش سن، شاهد طاسی سر هستیم که کاهش رشد مو، ضعیف شدن فولیکول مو و عدم جایگزینی موهای جدید با موهای قبلی از علل رایج این امر است.
زمانی که دی هیدروتستوسترون به فولیکول مو متصل شود، چرخه آناژن دچار اختلالاتی میشود. با کوتاه شدن چرخه آناژن، فولیکول‌های مو به مرور کوچک‌تر شده و موها کوتاه‌تر و بی‌کیفیت‌تر می‌شوند. این روند در طولانی مدت سبب طاسی سر خواهد شد.
برای اطلاعات بیشتر از ورزش بعد از کاشت مو پیشنهاد میشود این مقاله را مطالعه نمایید.
آیا فولیکول مو قوی یا ضعیف وجود دارد؟
همان‌طور که می‌دانید، فولیکول مو به‌وسیله اجزا مختلفی رشد و ماندگاری خود را تضمین می‌کند. هر فولیکول مو در دوره‌های مختلفی از رشد قرار می‌گیرد و طول مو و ضخامت آن را تعیین می‌کند. بدیهی است که در بعضی افراد که تمامی اجزا فولیکول مو و خون‌رسانی به آن مطلوب انجام میشود، شاهد رشد مو مناسب و موهای قوی باشیم. در واقع، عوامل تعیین کننده بسیاری وجود دارند که فولیکول مو قوی یا ضعیف را ایجاد می‌کنند. در فولیکول مو قوی می‌توان انتظار رشد استاندارد و استحکام بالا در ریشه مو را داشت. درمان‌هایی مانند مزوتراپی، PRP، درمان‌های دارویی و استفاده از شامپوهای مخصوص موجب تقویت فولیکول مو و بهبود عملکرد آن میشود. می‌توان در برخی موارد، فولیکول‌های ضعیف مو را تقویت کرد و ساختار مو به همراه روند رشد آن را به بهترین شکل ممکن بهبود بخشید.
